قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان

‌ فصل یکم: تعاریف

ماده 1- از نظر این قانون به مؤلف و مصنف و هنرمند «‌پدیدآورنده» و به آن چه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می‌ آید بدون در نظر گرفتن ‌طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن به کار رفته «‌اثر» اطلاق می‌ شود.

ماده 2- اثرهای مورد حمایت این قانون به شرح زیر است:

1. کتاب و رساله و جزوه و نمایشنامه و هر نوشته دیگر علمی و فنی و ادبی و هنری.

2. شعر و ترانه و سرود و تصنیف که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده
باشد.
3. اثر سمعی و بصیری به منظور اجراء در صحنه ‌های نمایش یا پرده سینما یا پخش از رادیو یا تلویزیون که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا‌ نشر شده باشد.

4. اثر موسیقی که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.

5. نقاشی و تصویر و طرح و نقش و نقشه جغرافیایی ابتکاری و نوشته ‌ها و خطهای تزیینی و هر گونه اثر تزیینی و اثر تجسمی که به هر طریق و‌ روش به صورت ساده یا ترکیبی به وجود آمده باشد.
6. هر گونه پیکره (‌مجسمه).

7. اثر معماری از قبیل طرح و نقشه ساختمان.

8. اثر عکاسی که با روش ابتکاری و ابداع پدید آمده باشد.

9. اثر ابتکاری مربوط به هنرهای دستی یا صنعتی و نقشه قالی و گلیم.

10. اثر ابتکاری که بر پایه فرهنگ عامه (‌فولکلور) یا میراث فرهنگی و هنری ملی پدید آمده باشد.
11. اثر فنی که جنبه ابداع و ابتکار داشته باشد.

12. هر گونه اثر مبتکرانه دیگر که از ترکیب چند اثر از اثرهای نامبرده در این فصل پدید آمده باشد.

فصل دوم: حقوق پدیدآورنده

ماده 3- حقوق پدیدآورنده شامل حق انحصاری نشر و پخش و عرضه و اجرای اثر و حق بهره‌ برداری مادی و معنوی از نام و اثر او است.

ماده 4- حقوق معنوی پدیدآورنده محدود به زمان و مکان نیست و غیر قابل انتقال است.

ماده 5- پدیدآورنده اثرهای مورد حمایت این قانون می ‌تواند استفاده از حقوق مادی خود را در کلیه موارد و از جمله موارد زیر به غیر واگذار نماید:

1. تهیه فیلمهای سینمایی و تلویزیونی و مانند آن.

2. نمایش صحنه‌ ای مانند تئاتر و باله و نمایشهای دیگر.

3. ضبط تصویری یا صوتی اثر بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر.

4. پخش از رادیو و تلویزیون و وسائل دیگر.

5. ترجمه و نشر و تکثیر و عرضه اثر از راه چاپ و نقاشی و عکاسی و گراور و کلیشه و قالب‌ ریزی و مانند آن.

6. استفاده از اثر در کارهای علمی و ادبی و صنعتی و هنری و تبلیغاتی.

7. به کار بردن اثر در فراهم کردن یا پدید آوردن اثرهای دیگری که در ماده دوم این قانون درج شده است.

ماده 6- اثری که با همکاری دو یا چند پدیدآورنده به وجود آمده باشد و کار یکایک آنان جدا و متمایز نباشد اثر مشترک نامیده می‌ شود و حقوق ‌ناشی از آن حق مشاع پدیدآورندگان است.
‌ماده 7- نقل از اثرهایی که انتشار یافته است و استناد به آنها به مقاصد ادبی و علمی و فنی و آموزشی و تربیتی و به صورت انتقاد و تقریظ با ذکر‌ مأخذ در حدود متعارف مجاز است.

تبصره: ذکر مأخذ در مورد جزوه ‌هایی که برای تدریس در مؤسسات آموزشی توسط معلمان
آنها تهیه و تکثیر می‌شود الزامی نیست مشروط بر این ‌که جنبه انتفاعی نداشته باشد.

ماده 8- کتابخانه ‌های عمومی و مؤسسات جمع‌ آوری نشریات و مؤسسات علمی و آموزشی که به صورت غیر انتفاعی اداره می‌ شوند می‌ توانند ‌طبق آیین‌ نامه ‌ای که به تصویب هیأت‌ وزیران خواهد رسید از اثرهای مورد حمایت این قانون از راه عکسبرداری یا طرق مشابه آن به میزان مورد نیاز و‌ متناسب با فعالیت خود نسخه‌ برداری کنند.

ماده 9- وزارت اطلاعات می ‌تواند آثاری را که قبل از تصویب این قانون پخش کرده و یا انتشار داده است پس از تصویب این قانون نیز کماکان مورد ‌استفاده قرار دهد.

‌ماده 10- وزارت آموزش و پرورش می ‌تواند کتابهای درسی را که قبل از تصویب این قانون به موجب قانون کتابهای درسی چاپ و منتشر کرده ‌است کماکان مورد استفاده قرار دهد.

ماده 11- نسخه ‌برداری از اثرهای مورد حمایت این قانون مذکور در بند 1 از ماده 2
و ضبط برنامه‌ های رادیویی و تلویزیونی فقط درصورتی که برای ‌استفاده شخصی و غیرانتفاعی باشد مجاز است.

فصل سوم: مدت حمایت از حق پدیدآورنده و حمایتهای قانونی دیگر

ماده 12- مدت استفاده از حقوق مادی پدیدآورنده موضوع این قانون که به موجب وصایت یا وراثت منتقل می ‌شود از تاریخ مرگ پدیدآورنده سی ‌سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد یا بر اثر وصایت به کسی منتقل نشده باشد برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختیار وزارت ‌فرهنگ و هنر قرار خواهد گرفت.

‌تبصره: مدت حمایت اثر مشترک موضوع ماده 6 این قانون سی سال بعد از فوت آخرین
پدیدآورنده خواهد بود.

ماده 13- حقوق مادی اثرهایی که در نتیجه سفارش پدید می ‌آید تا سی سال از تاریخ
پدید آمدن اثر متعلق به سفارش دهنده است مگر آن که برای ‌مدت کمتر یا ترتیب محدودتری توافق شده باشد.

تبصره: پاداش و جایزه نقدی و امتیازاتی که در مسابقات علمی و هنری و ادبی طبق شرایط مسابقه به آثار مورد حمایت این قانون موضوع این‌ ماده تعلق می‌گیرد متعلق به پدیدآورنده خواهد بود.

ماده 14- انتقال گیرنده حق پدیدآورنده می‌تواند تا سی سال پس از واگذاری از این حق استفاده کند مگر این که برای مدت کمتر توافق شده باشد.

ماده 15- در مورد مواد 13 و 14 پس از انقضای مدتهای مندرج در آن مواد استفاده از حق مذکور در صورت حیات پدیدآورنده متعلق به خود او و ‌در غیر این صورت تابع ترتیب مقرر در ماده 12 خواهد بود.

ماده 16- در موارد زیر حقوق مادی پدیدآورنده از تاریخ نشر یا عرضه به مدت سی سال مورد حمایت این قانون خواهد بود:

1. اثرهای سینمایی یا عکاسی.

2. هرگاه اثر متعلق به شخص حقوقی باشد و یا حق استفاده از آن به شخص حقوقی واگذار شده باشد.

ماده 17- نام و عنوان و نشانه ویژه‌ ای که معرف اثر است از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود و هیچ کس نمی ‌تواند آنها را برای اثر دیگری از ‌همان نوع یا مانند آن به ترتیبی که القاء شبهه کند به کار برد.

ماده 18- انتقال گیرنده و ناشر و کسانی که طبق این قانون اجازه استفاده یا استناد یا اقتباس از اثری را به منظور انتفاع دارند باید نام پدیدآورنده را با ‌عنوان و نشانه ویژه معرف اثر همراه اثر یا روی نسخه اصلی یا نسخه ‌های چاپی یا تکثیر شده به روش معمول و متداول اعلام و درج نمایند مگر این که‌ پدیدآورنده به ترتیب دیگری موافقت کرده باشد.

‌ماده 19- هرگونه تغییر یا تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون و نشر آن بدون اجازه پدیدآورنده ممنوع است.

ماده 20- چاپخانه ‌ها و بنگاه ‌های ضبط صوت و کارگاهها و اشخاصی که به چاپ یا نشر یا پخش یا ضبط و یا تکثیر اثرهای مورد حمایت این قانون ‌می ‌پردازد باید شماره دفعات چاپ و تعداد نسخه کتاب یا ضبط یا تکثیر یا پخش یا انتشار و شماره مسلسل روی صفحه موسیقی و صدا را بر تمام ‌نسخه ‌هایی که پخش می ‌شود با ذکر تاریخ و نام چاپخانه یا بنگاه و کارگاه مربوط بر حسب مورد درج نمایند.

ماده 21- پدیدآورندگان می ‌توانند اثر و نام و عنوان و نشانه ویژه اثر خود را در مراکزی که وزارت فرهنگ و هنر با تعیین نوع آثار آگهی می ‌نماید به ‌ثبت برسانند.

آیین ‌نامه چگونگی و ترتیب انجام یافتن تشریفات ثبت و همچنین مرجع پذیرفتن درخواست ثبت به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

ماده 22- حقوق مادی پدیدآورنده موقعی از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود که اثر برای نخستین ‌بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا ‌شده باشد و قبلاً در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و یا اجرا نشده باشد.

‌فصل چهارم: تخلفات و مجازات ‌ها

ماده 23- هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً عامداً به ‌نام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد.

ماده 24- هر کس بدون اجازه ترجمه دیگری را به نام خود یا دیگری چاپ و پخش و نشر کند به حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال محکوم‌ خواهند شد.

ادامه مطلب در بخش دوم